Η Μεσογειακή διατροφή
Με τον όρο Μεσογειακή διατροφή ορίζεται το πρότυπο διατροφής των ελαιοπαραγωγών περιοχών της Μεσογείου ως και τη δεκαετία του 1960. Αν και οι διάφορες περιοχές της Μεσογειακής λεκάνης έχουν τις δικές τους τοπικές διατροφικές συνήθειες υπάρχουν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ τους, με τα περισσότερα από αυτά να απορρέουν από το γεγονός ότι το ελαιόλαδο παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διατροφή των περιοχών αυτών.
Πιο συγκεκριμένα, η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται από υψηλή κατανάλωση ελαιολάδου (ποιος από μας δεν το βάζει σε όλα τα φαγητά;), λαχανικών, οσπρίων, φρούτων και ανεπεξέργαστων δημητριακών. Επίσης συνιστά τη μέτρια ως υψηλή κατανάλωση ψαριών, τη χαμηλή κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων. Αν προσθέσουμε και την τακτική κατανάλωση μικρής ποσότητας κρασιού κατά τη διάρκεια των γευμάτων, είναι σαφές ότι πρόκειται για την απόλυτα ισορροπημένη διατροφή.
Προφανώς και δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή τηρείται από όλους ή ακόμη τους περισσότερους από τους σημερινούς κατοίκους των Μεσογειακών χωρών, αν και στην Ελλάδα ακόμα διατηρούμε πολλές απ’ τις παραδοσιακές συνταγές και συνήθειες της διατροφής αυτής. Όλα τα ελληνικά νοικοκυριά θα έχουν την ημέρα του «λαδερού», του ψαριού ή την Κυριακή που τον πρώτο λόγο έχει το κρέας ενώ πάντα θα υπάρχει μία σαλάτα με μπόλικο ελαιόλαδο στη μέση του τραπεζιού, όταν θα κάτσει η οικογένεια να φάει.
Είναι σκόπιμη η δημιουργία ενός ευρύτερα αποδεκτού ορισμού, αφού ο όρος ‘Μεσογειακή διατροφή’ χρησιμοποιείται συχνά και χωρίς ιδιαίτερη προσοχή. Ο ορισμός αυτός θα πρέπει να αναφέρεται στην παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή και να σέβεται την πολιτισμική κληρονομιά. Η Μεσογειακή διατροφή, αλλά και τα συνδεδεμένα με αυτή παραδοσιακά τρόφιμα, επωφελούνται αλλά και τίθενται σε κίνδυνο από το αυξημένο εμπορικό ενδιαφέρον για την προστιθέμενη αξία την οποία συνεπάγεται η Μεσογειακή διασύνδεση. Πολλά νεοφανή προϊόντα τροφίμων παρουσιάζονται ως ‘Μεσογειακά’, παραπλανώντας έτσι τους καταναλωτές και διακυβεύοντας την υπόσταση της Μεσογειακής διατροφής.
Τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής είναι :
- Υψηλή κατανάλωση ελαιολάδου (καταχρηστικά ακόρεστων λιπιδίων) συγκριτικά με κορεσμένα λιπίδια
- Υψηλή κατανάλωση οσπρίων
- Υψηλή κατανάλωση κυρίως ανεπεξέργαστων δημητριακών
- Υψηλή κατανάλωση φρούτων
- Υψηλή κατανάλωση λαχανικών
- Χαμηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων
- Μέτρια προς υψηλή κατανάλωση ψαριού
- Χαμηλή κατανάλωση κρέατος και προϊόντων κρέατος
- Μέτρια κατανάλωση κρασιού, εφόσον επιτρέπεται από θρησκευτικούς και κοινωνικούς κανόνες.
Με τον τρόπο αυτό, γίνεται η κατηγοριοποίηση επιτρέποντας τις τοπικές, πολιτισμικές, γεωργικές ή θρησκευτικές διαφοροποιήσεις. Βασίζεται σε μεγάλες κατηγορίες τροφίμων π.χ. τα δημητριακά μπορεί να περιλαμβάνουν ψωμί, ζυμαρικά ή κους κους (Στην Ελλάδα έχουμε πολλές διαφορετικές πίτες και ψωμιά ενώ στην Ιταλία πολλά διαφορετικά είδη μακαρονιών). Δεν θα πρέπει επίσης να λησμονούμε και τον ρόλο που παίζουν τροφές που, αν και μικρότερες σε κατανάλωση, έχουν μεγάλη σημασία για την εξασφάλιση της ισορροπημένης διατροφής. Τέτοια τρόφιμα είναι π.χ. το μέλι, η ρίγανη, ο μαϊντανός και τα άγρια χόρτα.
Είναι γνωστή και παγκοσμίως αποδεκτή η ευεργετική δράση της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής που βεβαίως εκφράζεται από το σύνολό της και όχι από μεμονωμένα τρόφιμα και θρεπτικές ουσίες. Φαίνεται ότι ο συνδυασμός των τροφίμων και οι βιολογικές αλληλεπιδράσεις των διαφορετικών συστατικών της Μεσογειακής διατροφής είναι που αποφέρουν τα σημαντικά οφέλη για την υγεία. Οι ευεργετικές συνέπειες μπορούν επίσης να αποδοθούν στα παραδοσιακά τρόφιμα που αποτελούν τον κορμό της παραδοσιακής Μεσογειακής διατροφής. Τα τρόφιμα αυτά ενσωματώνουν τη γνώση και τη σοφία των γενεών του παρελθόντος οι οποίες, ζώντας κάτω από δύσκολες συνθήκες, έμαθαν να αξιοποιούν τα τοπικά διαθέσιμα προϊόντα με σκοπό την παραγωγή εύγευστων εδεσμάτων και συνταγών συμβατών με τις επιταγές της σωστής διατροφής.
Σκεπτόμενοι όλα αυτά, δεν μπορούμε παρά να νιώθουμε ευλογημένοι που ζούμε στην Ελλάδα!
